NOT: Yukarıda Zenginleştirilmiş metin görümündeki PDF halinden okumanızı tavsiye ediyorum. Microsoft Word’te kullanılan bir takım elementler WordPress Editörde desteklenmediği için alttaki yazı düz yazı şeklinde görülmektedir. Lütfen PDF’teki resim şeklinde okuyunuz bu düz yazı kısmı Arama Motorları için eklenmiştir.
7-Solunum Sisteminin Gelişimi
- 4.haftada ön bağırsağın ventral duvarında solunum divertikülü oluşur.
Cranial bölgedeki →Ön Bağırsak
Ortadaki →Orta Bağırsak
Caudal bölgedeki→ Son Bağırsak
- Başlangıçta ön bağırsakla geniş bir ilişki halindeyken özefagotrakeal septum gelişir ve solunum sistemiyle sindirim sistemi ayrılır. →Trakea ve özefagus ayrılır. Ayrılma 5.haftada tamamlanmış olur.
- Solunum taslağı laringeal orifisle farinksle ilişkisini devam ettirir.
Trakea-özefagial Septum Anomalileri
- 3000 doğumda 1 görülür. Fistüllü veya fistülsüz özefagus atrezisiyle sonuçlanır.
- %90’ında özefagus üst ucu kör bir poşla sonlanır, alt ucu trakeaya açılır.
- Etyolojisi bilinmiyor. Başka defektlerle de birlikte görülür.VACTERL (Tracheaoesopagial yani hepsi bir arada olan anomaililer)
- Polihidramniyoz (amniyon sıvı fazlalığı çünkü amniyon sıvısı sindirim sistemine geçemez) ve pnömoni (amniyon sindirim yerine solunum sistemine gider) görülebilir.
Trakeaözefagial Fistül: Yenidoğanda hemen müdehale edilmesi gerekir.
A-özefagial atrezilerin %90 trakeaözefagial fistül ile birlikte görülür. İlk emzirmede Tracheaya süt kaçtığı için süt Akciğer’e gider .Bebek emzirmede öksürür siyanoza girer. Acil müdehale gerekir.
B-%4→Trakeaya süt kaçma riski vardır.
C-%4→Tüm süt Akciğere gider.
D-ve diğer varyasyonlar %1 oranında görülür.
Larinksin Gelişimi:
- Larinksin epiteli endodermden, kıkırdak ve kas yapıları 4 ve 6 faringeal arkus mezenşiminden gelişir.
- Mezenşimin proliferasyonuyla laringeal orifis (tracheaya açılan orifis) sagittal bir yarıktan T şeklinde bir açıklığa dönüşür.
- 4 ve 6.arkus mezenşiminden tiroid,krikoid ve aritenoid kıkırdakları oluşturur. ( Larinksin kıkırdak + kas yapısı gelişir)
- Kıkırdaklar oluşurken laringeal epitel hızla çoğalarak lümeni tıkar.Sonra apopitozisle hücreler geriler.
- Bu sırada laringeal ventrikül denen iki çukurcuk oluşur ve bunlar ilerde yalancı(ventriküler cord) ve gerçek (vocal cord) vokal kordları oluşturacak mezenşimle çevrelenir.
Larinksin İnnervasyonu:
- Larinks 4.ve 6. arkustan geliştiği için bu arkusların siniri olan vagus tarafından innerve edilir.
- 4.arkustan gelişen yapılar superior laringeal sinir tarafından
- 6.arkustan gelişen yapılar rekurren larigeal sinir tarafından innerve edilir.
Solunum Divertikülünün (Akciğer Tomurcuğu) Gelişimi:
- Önbağırsaktan ayrılırken trakeayı ve distalinde iki tomurcuk vererek sağ ve sol ana bronşları oluşturur.
- Sağ ana bronş 3, sol ana bronş 2 sekonder bronşa ayrılarak lob ayırımını belirler.
- Akciğer tomurcukları kaudal ve lateral yönde büyüyerek ön bağırsağın iki yanındaki perikardiyoperitoneal kanal denen kölom boşluğuna penetre olurlar.
- Perikardioperitoneal kanallar akciğerler tarafından doldurulur ve peritonel boşluktan plevroperitoneal katlantı(bu katlantı diyaframa açılacak), perkardial boşluktanda plevroperikardial katlantı ile ayrılır. Geride kalan boşluğa primitif plevral boşluk denir.
- Akciğeri dıştan saran splanknik mezoderm visseral plevrayı, vücut duvarının iç yüzünü döşeyen somatik mezoderm pariyetal plevrayı oluşturur.
- Arada kalan boşluk plevral boşluğu oluşturur.
- Daha sonra sekonder bronşlar tekrar tekrar dikotom olarak bölünür ve sağ akciğerde 10 sol akciğerde 8 tersiyer bronş oluşur. Bunlar bronkopulmoner segmentleri oluştururlar.
- 6.ayın sonunda 17 yeni jenerasyon oluşur.
- Postnatal dönemde 6 ek bölünme olur.
- Akciğerler gittikçe daha kaudale büyür.
- Doğumda trakeal bifurkasyon 4.torasik vertebra karşısında yer alır.
Trakeanın Gelişimi:
- Trakea solunum divertikülünün en kranialinden gelişir.
- Trakeanın epiteli endodermden gelişir. Mezodermi splanknik mezodermden gelişir.
- Eptelin çevresindeki mezenşimin farklılanmasıyla kıkırdak-bağ dokusu-düz kas oluşur.
Akciğerlerin Olgunlaşması:
Psödoglanduler Evre→5-16.hf
Kanaliküler Evre→16-25.hf
Terminal Kese Evresi→24.hf-doğum
Alveoler Evre→doğum-8 yaş
Psödoglandüler(yalancı bez) Evre: Dallanma devam eder terminal bronşioller oluşur.Henüz respiratuar bronşioller ve alveoller yoktur. / Bu dönemde akciğerden kesit alınınca bez gibi görünür.
Kanaliküler Evre:Herbir terminal bronşiol 2 veya daha fazla respiratuar bronşiole, bunlarda 3-6 alveoler duktusa bölünür.
Terminal Kese Evresi: Primitif alveoller oluşur ve kapillerle yakın ilişki kurulur.Epitel incelms yassılaşmış.
Alveoler Evre: İyi gelişmiş olgun alveoller oluşur.
- 7. aydan sonra alveollerde Tip I hücreler yeterince ince ve gaz değişimini sağlayacak kapiller destek vardır(Kan-Hava bariyerini oluşturacak yakınlık sağlanmış olur). Tip II hücreler sürfaktan salgılarlar. O nedenle prematür bebek yaşayabilir.
- 28.hafta’dan itibaren sürfaktan salgısı yeterli düzceye ulaşmaya başlar.
Doğumda Akciğerler
- Doğumdan önce akciğerlerde, yüksek konsantrasyonda klor,biraz protein,mukus ve sürfaktan içeren bir sıvı bulunur.
- Doğumdan sonra bu sıvının büyük kısmı kan ve lenf damarları tarafından rezorbe edilir.Bir kısmıda ağızdan atılır. / İlk nefes alınılınca/
- Solunum hareketleri doğumdan önce başlar ve amnion sıvısı aspire edilir.Bu hareketler akciğerlerin gelişimini uyarır ve koordinasyonu sağlar.
- Sıvının rezorpsiyonuyla sürfaktan alveol yüzeyini ince bir film tabakası gibi kaplar. Yüzey gerilimini düşürür ve ekspirasyon sırasında alveollerin kollabe olmasını önler.
- Doğumdan sonra alveoller genişler ve 10 yaşına kadar yeni alveollerin oluşumuyla gelişim devam eder.
- Doğumdaki alveol sayısı yetişinkindekinin 1/6 sı kadardır.Kalan kısım doğumdan sonra oluşur.
Respiratuar Distress Sendromu (hyalen membran hastalığı):Sürfaktan eksikliği bundan dolayı yüzey gerilimi düşürülemez akciğerler kollabe olur.Yenidoğan ölümlerinin %20 sinden sorumludur.Tedavi; glikokortikoid, yapay sürfaktan, İntraamniotik tiroksin uygulaması.
Konjenital Anomaliler:
- Akciğer agenezi (çalışmaması durumu. En ağırıdır ve solunum divertikülü gelişmez) nadirdir. Anormal bronşial bölünme varyasyonlara neden olur.Bronkoskopi sırasında farkedilir.
- Ektopik akciğer: (Distale doğru 2.bir solunum divertikülünün gelişmesi) ön bağırsaktan gelişen ek solunum tomurcuklarından oluşur.
- Konjenital akciğer kistleri; terminal veya daha büyük bronşların dilatasyonuyla oluşur.Kronik enfeksiyonlara neden olur.
- Plevral effüzyon: (Plevra boşluğunda sıvı artarsa) Şilotoraksa bağlı olarak gelişebilir.
- Akciğer hipoplazisi- diyafram hernisi,KKH
Diyaframın Gelişimi:
- Diyafram toraks boşluğu ile abdominal boşluğu ayıran doku kitlesidir.
-Septum transversum / Karaciğer bunun içine gelişir.
-Plevroperitoneal zarlar/ Distalde lateralden gelişen katlantılar.Plevral boşluğu ver periotel boşluğu birbirinden ayırırlar.
-Özefagusun dorsal mezenteri / Trekea’nın arkasında.
-Vücut dış yan duvarından içeriye doğru gelişen kaslar.
- 4 kaynaktan gelişir.
Septum Transversum:
- 3.haftanın sonunda perikardial boşlukla vitellus kesesi sapı arasında gelişmeye başlayan mezodermal doku kitlesidir.
- Önden arkaya yarım ay şeklinde gelişerek perikardial boşluğu peritoneal boşluktan tam olmayan bir şekilde ayırır.
- Diyaframın sentrum tendineumunu yapar.
- Karaciğer septum transversum içine gelişir.
- Özefagusun her iki yanında perkardial boşlukla peritoneal boşluk arasındaki açıklığa perikardiperitoneal kanallar denir ve akciğerler bu alanda gelişir.
- Akciğerler hızla büyürken perikardioperitoneal kanallar küçük gelmeye başlar ve büyüme dorsal, ventral ve lateral vücut duvarı mezenşimi içine doğru olur.
- Plevral boşlukla periakardial boşluk arasında plevroperikardial katlantı (bundan fibröz perikard gelişir), periton boşluğu arasında plevroperitoneal katlantı oluşur.
- Önde septum transversum, ortada özefagusun dorsal mezenteri, yanlarda plevroperitoneal katlantılar ve lateral vücut duvarından gelişen kasların birleşmesiyle diyafram oluşur.
- Septum transversum 4.haftada 3-5.servikal sömitler hizasındadır. 5.haftadan itibaren kaudale doğru ilerler ama sinirini 3-5 servikal spinal sinirlerin ön dallarının birleşmesiyle oluşan N.frenikustan alır.N.frenikus diyafram kubbelerinin duyusal innervasyonunu da sağlar.
- Diaframın dış vücut duvarından gelişen kısmı interkostal sinirlerle innerve edilir.
3-4-5. servikal sinirden dal alır →n.phrenicus
Centrum Tendineum →n.phrenicus
Dış vücut duvarından gelişen diyafram kısmı →n.interkostalis
Posterolateral Diyafram Hernisi: Septum transversum ve plevra peritaneol katlanrıla birleşmemiş.Bağırsaklar thorax boşluğuna geçer Akciğerler tam gelişmez.
Posterolateral defekt(Bochdalek hernisi):
En sık görülür.(1/2200). Hipoplazi(Akciğerler tam gelişmez), polihidramnioz görülür.Plevroperitonel membran Diğer parçalarla kaynaşamaz.
Sol Konjenital Herni:Kalp sağa yer değiştirmiş.Bağırsaklar toraksta. Karın düzleşmiş. Akciğer hipoplazisi nedeniyle solunum sıkıntısı görülür.
Konjenital hiatus hernisi; Mide herniye olur. Özefagus mezanteri birleşmediği için.
Parasternal herniler
Faringeal Kompleksin Gelişimi ve Farklanması
1)Faringeal arkus 2)Faringeal cep 3)Faringeal yarıktan oluşur.
Faringeal Kompleks:
Faringeal arkus mezenşimi:Paraksiyel ve lateral mezoderm ve iskelete katkıda bulunan nöral krest hücrelerinden oluşur.
- Faringeal arkuslar yüz ve boynu oluştururlar herbirinin kendine ait arteri ve siniri vardır.
1.Faringeal Arkus →Maxiller ve Mandibular çıkıntıyı oluşturarak gözün sınırlarını yapar.
Maksiller çıkıntı- Premaksilla,maksilla,zigomatik ve temporal kemik
Mandibuler çıkıntı-Meckel kıkırdağı’nın farklılaşmasyıla oluşan kemikler: Mandibula, inkus, malleus, sfenomandibuler ligament
- Mandibular çıkıntıdan gelişenler: Çiğneme kasları,digastiğin ön karnı,milohiyoid,tensor timpani ve tensor palatini
5.trigeminal sinirin mandibuler dalı 1.farengiel arkusun siniridir.
2.Faringeal Arkus
Hiyoid Arkus:Reichert kıkırdağı;
- Stapes (orta kulağın 3.kemiği), temporal kemiğin stiolid çıkıntısı, stilohiyoid ligament, hiyoid kemiğin küçük boynuzu ve korpusunun üst kısmı
- Mimik kasları, digastriğin arka karnı, stapedius, stilohiyoid, aurikular kaslar
7. fasiyas sinir (n.facialis) 2.farengiel arkusun siniridir.
3.Faringeal Arkus
Kıkırdağı: Hiyoid kemiğin korpusunun alt kısmı ve büyük boynuzu gelişir.
Kas: Stilofaringeal kas
9.glossofaringeal sinir (n.glossofaryngeus)3.farengiel arkusun siniridir.
4. Ve 6. Faringeal Arkuslar
Kıkırdakları kaynaşarak: tiroid, krikoid, aritenoid, kornikulat ve kuneiform kıkırdakları oluşturur.
4. arkus kasları: krikotiroid, levator palatini ve farinksin konstriktörleri
X.Vagus.Superior laringeal dalı 4. farengiel arkusun siniridir. (n.laryngeus superior)
6. arkus kasları: larinksin intrensek kasları
X. Vagus. Rekurrent dalı 6. farengiel arkusun siniridir.(n.laryngeus inferior / n. laryngeus recurrens)
Faringeal Yarıklar
1. Faringeal Yarıktan dış kulak yolu ve kulak zarının dış kısmı oluşur. Yetişkinde kalıcı olaan tek yarıktır.
- 2.Faringeal Arkus mezenşimi prolifere olarak epikardial çıkıntı ile birleşir ve 2.3.ve 4. yarıkları kapatır.Bunlar daha sonra oblitere olur.
- Servikal sinüs artıkları kalabilir. / Bu artıkların kalması bir anomalidir
Faringeal Kompleksin İnnervasyonu
1.Arkus→5→Trigeminal
2.Arkus →7→Facial
3.Arkus →9→Glossopharyngeus
4-6 .Arkus →10→ Vagus
Faringeal Cepler: Farengial arkusun iç yüzünde endodermin yaptığı çöküntüdür.
1.Faringeal Cepten:Östaki borusu ve ortakulak boşluğu ve kulak zarının iç kısmı
2.Faringeal Cepten:Tonsilla palatina
3.Faringeal Cep–Dorsalden-inferior paratiroidler, ventralinden-timus
4.Faringeal Cep–Dorsalden-superior paratiroid
4.Cep Ventrali veya 5.Faringeal Cep-Ultimobrankial cisimcik (Troidin C hücrelerini yapan kalsitonin salgılayan hücreler)
1.Arkus Sendromu / En önemli defekt
Maxilla ve mandibulada problemler olur ve tam gelişemezler.