Take a fresh look at your lifestyle.

Karaciğer Ve Safra Fizyoloji Ders Notu / Tıp Fakültesi Dönem 2

0 1.386

NOT: Yukarıda Zenginleştirilmiş metin görümündeki PDF halinden okumanızı tavsiye ediyorum. Microsoft Word’te kullanılan bir takım elementler WordPress Editörde desteklenmediği için alttaki yazı düz yazı şeklinde görülmektedir. Lütfen PDF’teki resim şeklinde okuyunuz bu düz yazı kısmı Arama Motorları için eklenmiştir.


Karaciğer Ve Safra

Karaciğer

  • Yaşam için temel organlardan biri
  • GIS den gelen besinlerin işlendiği , depolandığı, dolaşıma verildiği bir organ
  • Vücuttaki en büyük iç organ
  • Toplam ağırlığın %2,5 i (~1,5 kg)
  • Diğer organlardan iki önemli farklılığı
    • Dual kan akımı (v.porta ve a.hepatika)
    • Kendini yenileyebilme (%75 i çıkarılsa kendini tamamlar)
  • Hem ekzokrin hemde endokrin çalışan bir bez

☆Yağlı besin gelince duodenumdalki I hücrelerinden Kolesistokinin salınır → Kolesistokinin safra tuzlarının salgılanmasını sağlar

Karaciğerin Fonksiyonları:

  1. Safranın yapımı ve salgılanması →Safra tuzları yağları emülsifiye eder
  2. Endokrin faaliyet olarak; lipid, karbonhidrat ve protein metabolizması
  • Billüribin Karaciğerde konjuge edilir.
  • A vitamini eksikliğinde→gece körlüğü
  • R Faktör→ İntrensek Faktör
  • İntrensek faktör eksikliğinde B12 emilimi azalır☆
  • Anjiyotensinojen, somatomedin vb ile birlikte hormonlara cevap olarak glikojen depolanması, kan glikozunun düzenlenmesi, protein üretimi, yağ ve lipoprotein metabolizması
  1. Çeşitli maddelerin detoksifikasyonu (hidroksilayon, oksidasyon ve sitokrom P450 nin diğer reaksiyonları)
  • Dış kaynaklı toksinler (ilaçlar, alkol, zehirler)
  • Hepatositler bu tür kimyasalları suda çözünebilir forma dönüştürür, bu işlem faz I (oxidasyon) ve faz II (conjugation) olmak üzere iki evrede gerçekleştirilir
  • Hormonlar (tiroksin, östrojen, kortizol, aldosteron)
  • Barsak mikroorganizmalarının metabolik ürünleri
  1. Vücuttaki metabolik artıkları birleştirerek üre’ye dönüştürür ve böbreklerden atılmasını sağlar (NH3’ü üreye çevirir)
  2. Plazma proteinlerinin sentezi

Albumin, Globülin (immunglobülin hariç) , Fibrinojen

6. Pıhtılaşma: Birçok pıhtılaşma faktörünün sentez yeri

  • Vitamin K birçok faktörün sentezi için gereklidir (II , VII, IX, X) TUS☆

7. Kan deposu

  • kanın filtrasyonu ve depolanması (450 ml = neredeyse toplam kanın 10 % u).
  • Kalp yetmezliğinde 1 lt ye çıkabilir
  • Karaciğerin fonksiyonları

8. Koruma-savunma

  • Kupffer hücreleri = makrofajlar

9. Vitaminler

  • Vit. A, D ve B12 nin deposu ve metabolizma yeri

10. Kan yapımında görevli

  • Vitamin B12 depoları
  • Demir metabolizması ve ferritin olarak depolanması (hepatik hcler apoferritin içerir ve demir arttığında ferritine çevirirler) = kan demiri tamponu
  • Embryonal dönemde hematopoez
  • Eritrosit yıkımı, bilüribin, biliverdin

☆Albuminin görevli olduğu yerler:

1)Yağların taşınması 2)Tampon sistemi 3)Osmatik basınç

Karaciğerin Kanlanması

Diğer dokulardan farklı dual kanlanma

  1. Arteria Hepatica:
  • Aortadan ayrılan truncus celiaca’nın koludur.
  • Karaciğerin besleyici damarı
  • Gelen kanın %20-30’unu sağlar,
  • Oksijence zengindir.
  1. Vena Porta (Portal Ven):
  • karaciğerin fonksiyonel damarı, kanın %70-80’i buradan
  • Sindirim sistemi, dalak, pankreas’taki kapiller yataklardan toplanan kanı karaciğere getirir
  • besleyici maddelerden zengin, oksijen miktarı bakımından fakir
  • pankreas’dan ve gastrointestinal sistemin enteroendokrin hücrelerinden salgılanan bazı hormonları,
  • dalak’tan alyuvar yıkım ürünlerini ve diğer atıkları toplar
  • A.Hepatika ve V.Portadan çıkan küçük bağlantı damarları lobul içi sinuzoidlerle ağızlaşır
  • Böylece a. hepatica ile aortadan gelen oksijenli kan ile vena porta ile sindirim sistemi organlarından gelen besinleri taşıyan kan lobul sinuzoidleri içinde birbirine karışarak, içeriklerini sinusoidlerinin duvarından komşuları olan hepatositlere aktarılır ve onlar tarafından işlenir
  • Sinuzoidler lobul merkezini oluşturan sentral venalara (vena sentralis ) bağlanır
  • Karaciğere giren bu iki damarın dönüşü tektir ve vena hepatica adını alır.

Karaciğer Lobülü

  • En küçük fonksiyonel birimi 0.8-2 mm çapında 50-100 bin adet

Portal Alanlar

  • bir arteriol (a.hepatika’ya ait),
  • bir venül ( v. porta’ya ait )
  • bir kanal ( ductus biliferi’ye ait) bulunur (*bunların üçüne birden triad adı verilir)
  • birçok lenf damarı ile sinir lifleri bulunur.

Karaciğer Dolaşım Basınçları

Hepatik arter basıncı=90 mmHg

Portal venöz basınç=10 mmHg

Sinüzoidlerde basınç 10 mmHg den düşük

Hepatik venöz basınç=5mmHg

  • Sempatik sinyaller hepatik venüller ve hepatik arteriyollerde konstriksiyon yapar
  • Sistemik kan basıncı düştüğünde portal basınç artar kan sistemik dolaşıma aktarılır Hipovolemi ya da hipotansiyonda KC’den dolaşıma daha fazla kan aktarılır
  • Hepatik venöz basınç normalin 3-7 mmHg üzerine çıktığı zaman lenfaya transüda akışı artmaya başlar, KC kapsülünün dış yüzünden karın boşluğuna da sızma olur
  • Sinüzoidlere kan akımı yüksek , direnç düşük –1350 ml/dk (1050 ml portal venden, 300 ml hepatik arterden)
  • Patolojik durumlarda damar direnci (yağlanma, siroz) artar ve kan akımı azalır (portal hipertansiyon ve assit)

Karaciğer Hücreleri

  1. Stellat hücresi
  2. Hepatosit
  3. Endotel
  4. Kuppfer hücresi

Hepatositler☆☆

  • Çok sayıda mikrovilluslar yüzey alanını artırır
  • Fagositik aktivitesi yok
  • beş aylık yaşam süresi
  • önemli ölçüde rejenerasyon yeteneği
  • Hepatositler granüllü ER’dan zengindir
  • Kandan alınan çeşitli amino asitlerin işlenerek albumin, fibrinojen, protrombin, lipoproteinler gibi birçok protein sentezlenmesi
  • Protein atıklarının birleştirilerek (aminoasit deaminasyonu) üre’ye dönüştürülmesi ve böbreklerden süzülmek üzere tekrar kana verilmesi

Hepatositler düz ER’dan zengindir

  • Sık alkol ve ilaç (phenobarbital, anabolic steroid ve progesteron) kullanımında, kanser tedavisinde kullanılan bazı kemoterapötik ilaçların alımında düz ER artar
  • Hidroksilasyon, karboksilasyon, oksidasyon, metilasyon ve konjugasyon işlemleri (yenidoğanda iyi gelişmemiş)
  • Suda çözünmeyen toksik bilirubinin toksik olmayan biluribin glukuronid’e dönüştürülmesi
  • Glukoz- glikojen-glukoz döngüsü
  • Yağ asitlerinin trigliseridlere dönüştürülmesi
  • Alkol metabolizması
  • Kolesterol biyosentezi
  • Safra sentezi

☆Bilrubinin konjuge olması önemlidir.

İndirekt bilirubin çocuklarda beyinde birikirse kernikterus olur

Granülsüz Ve Granüllü ER birlikte yaptığı işler:

  • lipoproteinler oluşturulması
  • çok küçük yoğunluklu lipoproteinler VLDL
  • Glukoneogenez
  • tiroksin (T4) ve triiodotronin (T3) ‘den iyodun uzaklaştırılması

Golgi Aygıtı lizozomların ve peroksizomların oluşturulması

Lizozomlar; demirin geri dönüşümü için demirli bileşiklerin yıkımı

☆Peroksizom: Serbest radiakl temzileyicileri üretir (Süperoksit dismutaz, glutatyon peroksidaz, katalaz)

Kupffer Hücreleri☆☆

  • Mononukleer fagositik sistem
  • Hücre topluluğunun yaklaşık %15’ini oluştururlar.
  • bakteri, virus partikül, fibrin–fibrinogen kompleksleri, hasarlı eritrositler, immun kompleksler- endositoz
  • Sitoplazmalarında ferritin formunda demir ve alyuvar parçacıkları

Endotel Hücreleri☆☆

  • Bazal membranları yok gibidir.
  • 100 nm çaplı pencereler kan plazmasının rahatlıkla perisinuzoidal aralığa geçerek hepatositlerle direkt temas etmesine olanak sağlar.

Disse Aralığı☆☆

  • Endotel hc leri arasındaki geniş yarıklar çok geçirgen
  • Disse aralığı (Mall aralığına) terminal lenfatiklere açılır.
  • Vücutta oluşan lenfanın yaklaşık yarısı karaciğerden

İto Hücreleri (Stellate) ☆☆

  • Sitoplazmalarında yağ depolanması, Vitamin A’nın metabolizması ve depolanması
  • Ekstrasellüler matriks proteinlerinin ve proteoglikanların sentezi ve salgılanması
  • Büyüme faktörlerinin ve sitokinlerin salgılanması
  • Patolojik durumlarda lipid ve Vitamin A depolama yeteneklerini kaybederek Myofibroblasta dönüşür

Karaciğerde hücre yenilenmesi
ve rejenerasyon

  • Normal durumda karaciğer hücrelerinde yenilenme çok yavaş bir tempoda
  • Hepatositlerin yaşam süreleri yaklaşık 150 gün veya daha fazladır.
  • Cerrahi yolla kısmi kayıp, travmatik etkiler veya toksik maddelerin etkisiyle bölgesel işlev kaybı durumunda ileri derecede rejenerasyon
  • Rejenerasyon geride kalan sağlam hepatositlerin mitozu ve büyümesi ile

Hepatosit Rejenerasyonunu Kontrol Eden Başlıca Maddeler: ☆☆☆☆

Hepatosit growth faktör (HGF)

TGF-alfa (transforming growth faktör alfa)

TGF-Beta (transforming growth faktör beta)

EGF (epidermal growth faktör)

İnterlökin-6

  • Bu maddelerin çoğu İto hücreleri tarafından salgılanır

Soru: Aşağıdakilerden hangisi ito hücrelerinden salınmaz ?

Metabolizma

☆☆Glukagon KC’e glukoneogenez yap der.

Glikolitik yolu baskılarlar ATP üretimi durur ☆☆

Fosforuktokinaz

α-gliserofosfat

ATP

☆☆Sitrat ve ATP oranı TCA Siklisunun çalşmaması →Glikolitik yolu frenler

Hepatik hastalıklarda karbonhidrat metabolizma bozuklukları

  • Karaciğer ağırlığının %7-10 u glikojen
  • Glikojenoliz ve glikojenez hormonal olarak kontrol edilir.
  • Pankreastan salgılanan insülin ve glukagon ilk önce karaciğere gelir. Yarısı buradan geçerken harcanır
  • Hiperglisemi; sirozlu hastalarda karbonhidrattan zengin yemek sonrası

Bozuk glukoz tolerans testi, hiperinsulinemi, insulin direnci kombinasyonu

(Karaciğer yetersizliği glikoz yıkımında azalma hiperglisemi hiperinsulinemi insulin reseptör down-regulasyonu insulin direnci)

  • Hipoglisemi; alkol bağımlılarında – sitrik asit siklüsünün baskılanması ve aminoasitlerden glikoneogenezin bozulması. Glikojen depolarının boşalmasından sonra hipoglisemi hayatı tehdit eder
  • Keojenik hormonlar: ☆☆

Glukagon Kortizol Tiroid

Hepatik hastalıklarda protein metabolizma bozuklukları

  • Amonyak detoksifikasyon bozukluğu ve üre yapımında yetersizlik

amonyak barsaklarda azotlu maddelerin bakteriyel parçalanmasından, barsak mukozasında glutamin parçalanmasından, böbrek ve kaslarda aminoasit parçalanmasından meydana gelir

  • Hiperamonemi= amonyağın kandaki konsantrasyonunun artması(>50 μmol/l)
  • Hepatik ensefalopati= amonyağın beyindeki toksik etkileri (Amonyağın glutamata bağlanmasıyla glutamin oluşumu)
    • Mental değişiklikler (huysuzluk, oryantasyon bozukluğu, uyku bozuklukları, kaotik konuşma, kişilik değişiklikleri)
    • Motor değişiklikler (kas reaktivitesinde artış, hiperrefleksi , tremorda artış)
    • Hepatik koma ve ölüm

Glutamin Asit-baz dengesini korur , tamponlamada görevlidir

Hepatik hastalıklarda yağ metabolizma bozuklukları

  • Dislipoproteinemi

Hepatik lipaz, glukoz ve yağ asidi metabolizmasında görev alır. Enzim aktivitesindeki bozukluklar diyabet ve koroner arterioskleroza neden olur

Hepatik lipaz aktivitesinin azalmasından dolayı hipertriacilgliserolemi – LDL ↑

  • Hepatik yağlanma– hepatositlerin en az yarısının TAG ile dolması

Toksik maddeler alkol ve ilaçlar

Beslenme (obezite, malnutrisyon)

Metabolik hastalıklar (DM, hiperlipoproteinemi, gebelik)

Barsaklarda Inflamasyon

Safra

  • Karaciğer hclerinde sentezlenip safra kanalına akar
  • Günlük 500-1000 ml üretilir
  • Öğünler arasında duodenum ağzı (m. sfinkter Oddi) kapalı , safra keseye akıp depolanır (50 – 80 ml).
  • Safra kesesinde devamlı olarak safra depolandığı halde kese hacmi çok değişmez.
  • Na, Cl, HCO3, su aktif olarak safra kesesinden reabsorbe olur.
  • Sefalik ve gastrik fazda da salgılanır ancak en güçlü uyarı intestinal evrede CCK (Kolesistokinin) ile ☆☆
  • Besin alındıktan sonraki 30 dk içinde aminoasid ve yağ asidi varlığı CCK yı aktive ederek kesenin kasılmasını ve m. sfinkter Oddi nin açılmasını sağlar ☆
  • Safra salgısını artıran maddeler koleretik ☆
  • Safra boşaltıcılar kolesistogoglar ☆

Safranın Fonksiyonları ☆☆☆

  • Yüzey geriminin azaltılması
  • Emulsifikasyon ile yağların parçalanması ve emilmesinin kolaylaştırılması
  • Suda eriyebilen miçeller oluşturulması
  • Safra tuzlarıyla feçes içinde kolesterol atılması
  • Lipazın aktivasyonu
  • Yağda eriyen vitaminlerin emilimi
  • Safra tuzlarının tekrar tekrar kullanılması Enterohepatik dolaşım
  • Yulaflı besinler eneterohepatik dolaşıma ket vurmayı sağlar

Safra Tuzlarının Enterohepatik Dolaşımı ☆

  • 90-95 % safra tuzu ince barsaktan, çoğu terminal ileumdan Na- ile kotransport halinde, azı ise noniyonik difüzyon ile emilir
  • 5-10% safra tuzu kolona girerek deoksikolik asit (kolik asitten) ve litokolik aside (kenodeoksikolik asitten) dönüştürülür
  • Deoksikolik asit yeniden emilerek portal venle karaciğere döndürülür
  • bütün havuz günde 6-8 kez dolaşır
  • Litokolik asit çözünmez ve çoğu atılır
  • Safranın kolesterolü fazlaysa süpersatüre safra denir.
  • süpersatüre safrada kolesterol kristal oluşturmaya meyillidir.bu kristaller ileri aşamada safra taşlarının oluşumunu kolaylaştırır.
  • Soru: Aşağıdakilerden hangisi safra salgısını artırır , artırmaz , azaltır ?

Safra Tuzlarının Enterohepatik Dolaşımı ☆

  • Sekretin safranın hacmini ve HCO3 oranını yükseltir.
  • Vagal uyarı salgılamayı iki kat artırır.
  • Karaciğer kan akımının artması ile safra salgılanması artar.
  • Safra kesesinin iltihaplanması kolesistit
  • Safra kesesinin alınması kolesistektomi
  • Taş oluşumu kolelitiazis
  • Safradan yoksun açık renkteki gaita akolik gaita (beyaza yakın)

İkter-Sarılık

Toplam plazma biluribini artışı sebepleri:

  1. Aşırı bilirübin üretimi (hemolitik anemi)
  2. Karaciğer hücrelerine alımının azalması
  3. Hücre içi proteine bağlanma ve eşlenmede (konjugasyon) bozukluk
  4. Eşlenmiş bilirübinin safra kanalcıklarına salgılanmasında bozukluk
  5. İntrahepatik veya ekstrahepatik safra yolu tıkanması

Nonkonjuge sarılık (hemolitik): 1-2-3 nolu sebepler

Konjuge sarılık(obstrüktif) 4 ve 5 nolu sebepler = bilirubin glukuronid kana taşar

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.