Damarların Gelişimi Histoloji ve Embriyoloji Ders Notu / Tıp Fakültesi Dönem 2

---

NOT: Yukarıda Zenginleştirilmiş metin görümündeki PDF halinden okumanızı tavsiye ediyorum. Microsoft Word’te kullanılan bir takım elementler WordPress Editörde desteklenmediği için alttaki yazı düz yazı şeklinde görülmektedir. Lütfen PDF’teki resim şeklinde okuyunuz bu düz yazı kısmı Arama Motorları için eklenmiştir.

---

4-Damarların Gelişimi

Arteriyel Sistem;
Aortik Arkuslar:

• Faringeal arkuslar 4-5.haftalarda oluşur.
• Her arkus kendi kranial sinirini ve arterini alır.
• Bu arterler trunkus arteriosusun en distal kısmı olan aortik keseden çıkarlar ve aortik arkuslar olarak adlandırılırlar.
• Aortik arkuslar faringeal arkus mezenşimi içerisine gömülüdürler ve sağ ve sol dorsal aortalarda sonlanırlar.
• Dorsal aortalar kaudalde birleşerek tek bir damar oluştururlar.
• Aortik kese her yeni oluşan arkusa bir dal vererek 5 çift arter oluşturur.(5.arkus oluşmaz)
• Bunlar;1,2,3,4,ve 6.arkuslar olarak numaralandırılır.
• Gelişimin ilerleyen dönemlerinde bu modelde değişiklikler olur.Bazı damarlar yok olur.
• Trunkus arteriosusun bölünmesinden sonra kalbin akım çıkış kanalı ventral aorta ve pulmoner arter olarak ikiye ayrılır.
• Brachiocephalic arter Aortik Keseden oluşur.

Aortik Arkuslar-6.Hafta

• 1.ve 2.arkus kaybolmuştur.3,4 ve 6. arkuslar geniştir.Trunkus arteriosus kısmen bölünmüştür.

1.Aortik Arkustan Maksiller Arter oluşur.

2.Aortik Arkustan Hiyoid ve Stapedial Arter oluşur.

• 7.hafta trunkus arteriosus bölünmüştür. 3.ve 4.arkuslar arasında dorsal aorta yok olmuştur.
• Sağ 6.aortik arkusun distal kısmı yok olur.

3.Aortik Arkustan;

• Ortak karotid arter, internal karotid arterin birinci kısmı gelişir.İnternal karotid arterin geri kalan kısmı dorsal aortanın kranial parçasından oluşur.
• Eksternal karotid arter de 3.arkusun dalıdır.

4.Aortik Arkus;

• Solda-Sol Ortak Karotid Arter ile Sol Subklavian Arter arasındaki arkus aorta kısmını yapar. Y ani 4.Aortik arkus Arkus Aortayı yapar.
• Sağda- Sağ Subklavian Arterin Proksimal kısmını yapar.
• Distali Sağ Dorsal Aortanın bir kısmı ve 7.İntersegmental Aarter tarafından oluşturulur.

5.Aortik Arkus ya hiç oluşmaz, yada kısmen oluşur ve sonra kaybolur.

6.Arkus(Pulmoner Arkus);

• Sağda-Proksimal kısım Sağ Pulmoner Arterin Proksimal Segmentini yapar. Distal kısmı Sağ Dorsal Aorta ile ilişkisini kaybederek yok olur.
• Solda-Distal kısmı Duktus Arteriosusu yapar.

Arkus Sistemindeki Diğer Değişiklikler:

1) 3.ve 4 arkus arasındaki dorsal aorta(karotid kanal) kapanır.

2) Sağ dorsal aorta 7.intersegmental arter kökü ile sol dorsal aortanın birleşim yeri arasında kaybolur.

3)Sefalik katlanma ve kalbin pozisyon değişikliği nedeniyle karotid ve brakiosefalik arterler uzar.Sol subklavian arter 7.intersegmental arter seviyesinden sol ortak karotid arter seviyesine kadar çıkar.

Rekurren Laringeal Sinir-6.Hafta

• 6.Faringeal Arkusun siniridir. Nervus vagusun dalıdır.
• Kalbin kaudal yönde hareketi ile 6.aotik arkus çevresinden dönerek larinkse gider.
• 8.hafta’da Sağda 6.arkusun distal parçası ve 5. arkus kaybolunca yukarı çıkar.
• Solda duktus arteriosus çevresinden döner.

Konjenital Anomaliler:

1. Postduktal Aorta Kuarktasyonu:Aort’un Ductus arteriosustan sonra daralmasıdır.

• Daha distal bölgelerin beslenmesi için subclavian arterlerden bir collateral dolaşım sağlanır.
• Distal uca subclavian artet collateral dolaşım yapmıştır eğer bu collateral dolaşım iyi gelişirse kişi yaşayabilir.

1. Preduktal Aorta Kuarktasyonu:

• Aort’ta ductus arteriosus’tan önce daralma meydana gelmiştir.Aortun distaline kan taşınabilmesi için ductus arteriorsusun açık kalması gerekir.

1. Çift Aortik Arkus: Normalde involüsyona uğrayan (küçülen-yok olan) Sağ Subclavian arterin dorsal aortaya katılan kısmı invoüsyona uğramazsa çift aortik arkus oluşur.
2. Sağ Arkus Aorta Oluşumu: Situs inversusta görülür. Normalde sağda olması gereken involüsyon solda olur.
3. Sağ Arteria Subclavianın Anormal Çıkışı: Sağ subclavian arter dorsal aorta ile ilişiğini keserse (involüsyona uğrarsa) sol kanatta yükselir.

Vitellin Arterler:

• Başlangıçta vitellus kesesini besleyen bir çift arterdir.Sonra birleşerek dorsal mezenterden bağırsağa giren 3 arter oluştururlar.GİS’i beslerlerç
• Çöliak Arter- Ön bağırsağı
• Superior Mezenterik Arter- Orta bağırsağı
• İnferior Mezenterik Arter- Son bağırsağı besler

Umblikal Arterler:

• Başlangıçta dorsal aortanın bir çift ventral dalı olarak (allantoise yakın) plasentaya uzanırlar.
• 4.haftada ortak iliak arterden çıkar ve ilk orijinlerini kaybederler.
• Doğumdan sonra proksimali- İnternal iliak arter ve superior vezikal arteri Distali- medial umblikal ligamentleri yapar.

Venöz Sistem:

1. Vitellin Venler:

• Vitellin venler sinus venozusa girmeden önce duodenum çevresinde bir pleksus oluşturur ve septum transversuma girerek hepatik kordonlar arasındaki hepatik sinüzoidleri oluştururlar.
• Soldan sağa şant sonucu sağ vitellin ven- Vena kava inferorun hepatokardiyak parçasını oluşturur.Sol vitellin venin proksimali yok olur.
• Duodenum çevresindeki anostomatik vitellin ven ağı –Portal veni oluşturur.
• Superior mezenterik ven sağ vitellin venden gelişir. Sol vitellin venin distali de yok olur.

1. Umblikal Venler:

• Başlangıçta karaciğerin her iki yanından geçerler. Sonra hepatik sinüzoidlere açılırlar.
• Sağ umblikal ven kaybolur.
• Sol umblikal venin distali kanı plasentadan karaciğere taşır. Proksimali kaybolur.
• Plasental dolaşımın artmasıyla Sol umblikal ven ile v.cava inferior arasında Duktus venozus oluşur.
• Doğumdan sonra:
• Sol umblikal venden: Lig.teres hepatis oluşur.
• Duktus venozustan: Lig. Venozum oluşur.

• Vitellin ve Umblical venlerin kanı Vena Cava İnferrior ile kalbe taşınır.

1. Kardinal Venler:

• Embriyonun ana venöz drenaj sistemidir.
• Sefalik venler- Anterior kardinal veni
• Geri kalan kısımdaki venler-Posterior kardinal veni oluşturur.Birleşerek ortak kardinal venle sinus venozusa açılır.
• 5-7 haftalarda yeni venler oluşur.
• Subkardinal venler-Böbrekleri drene eder.
• Suprakardinal venler-İnterkostal venler-vücut duvarını drene eder.
• Sakrokardinal venler-Alt ektremite / iliak ven demektir.

Fetal Hayatta Oluşanlar:

• Anterior kardinal venler arasındaki anastomozdan sol brakiosefalik ven oluşur.
• V.kava superior-sağ ortak kardinal ven ve sağ anterior kardinal venin proksimalinden oluşur.

Erişkin Dönemde Oluşanlar:

• Subkardinal venler arsındaki anastomozdan-sol renal ven oluşur.
• Sol subkardinal venin distali-sol gonadal veni oluşturur.
• Sağ subkardinal ven-v.kava inferiorun renal segmentini yapar.
• Sakrokardinal venler arasındaki anastomozdan- sol ortak iliak ven oluşur.
• Sağ sakrokardinal ven-V.kava inferiorun sakrokardinal segmentini yapar.
• 4-11.interkostal venler+posterior kardinal venin bir kısmı+sağ suprakardinal ven = Azigos veni oluşur.
• Sol 4-7.interkostal v+sol suprakardinal v-Hemiazigos veni= Hemiazigos azigos venine açılır.

Neonatal Dolaşım:

• Vena umblikalis-Ligamentum Teres Hepatis
• Duktus venozus-Ligamentum Venosum
• Arteria umblikalis-Lig.umblikalis medialis,superior vesikal arter
• Foramen ovale-Fossa ovalis
• Duktus arteriosus-Ligamentum Arteriosum

Lenfatik Sistemin Gelişimi: 5.haftadan sonra gelişir.

• Lenfatik damarlar bölgesel mezenşimden yada ven endotelinden gelişir.
• Lenfatik damarlar amastomozlaşmayla 6 adet primer kese oluştururlar ve bunlar birbirlerine kanallarla bağlanırlar.

9.Hafta /Geç Fetal Dönem:

• Duktus torasikus juguler keseleri sisterna şiliye bağlar.
• Sağ distal+sol kranial;duktus torasikus-İnternal juguler ven,subklavian ven köşesine açılır.
• Sağ torasik duktusun kraniali-Sağ lenfatik duktusu oluşturur.

Lenfatik Sistem Anomalileri:

• Kistik Higroma: Genellikle boyunda görülür.Lenfatik kanalların kistik genişlemesi
• Konjenital Lenfödem: Lenfatiklerin hiç oluşmaması az oluşması veya tıkanıklığı sonucu oluşur.